Có thể nói lịch sử nghìn năm Thang Long hiện diện quanh khu vực quận Ba Đình, bởi lẽ quận Ba Đình ôm trọn 1km2 thành cổ Hà Nội, 5km2 nhưng làng cổ Thập tam trại Ngọc Hà (đã có từ YK XI). Màn sương truyền thuyết Hồ Tây, Trúc Bạch còn lãng đãng xa sưa hơn, bờ song Hồng, Bến Nứa, Hàng Than… Đâu đây trên bến dưới thuyền, mạch chảy từ kinh thành phương Đông cổ tích bước sang phố thị phương Tây tươi trẻ.

Khu THành cổ lưu nhiều dấu tích cổ xưa nhất thì cũng là nơi biến đổi từ năm

1873 – là nơi đô thị hóa theo lối Tây sớm nhất. Vốn là cơ sở đồn, lũy phòng thủ từ năm 1831, đến năm 1873 Thành Hà nội chuyển thành nơi đồn trú quân đội của Pháp và các công trình dân sự phục vụ đội quân chiếm đóng. Khi dỡ bỏ các bức tường thành, một phần khu quân sự hòa nhập với chức năng hành chính, để rồi vào cuối TK XX, khu Thành cổ dân sự hóa, hội nhập với đường phố quận Ba Đình – nhưng vẫn tồn tại khu biệt với các cơ quan quân sự và khu dân cư của các cựu sĩ quan quân đội bên cạnh khu bảo tồn lịch sử.

Khu phố Tây san gtrọng xuất hiện sau khi tường thành bị dỡ bỏ năm 1890. Thừa hưởng không gian rộng rãi, khoảng trống của một nữa Thành cổ, hào nước quanh thành được san lấp, lộ ra bãi trống phía Tây và dải đất phía Bắc của Thành cổ.

 Khu phố Ta hình thành năm 1890 – 1945, xen giữa làng xóm cũ bên ngoài thành Hà Nội và khu phố Tây: phía Bác là đê Yên Phụ, Nam là phố Quán Thánh, Đông là phố Hàng Đậu còn phía Tây là hồ Trúc Bạch. So với phố Tây, phố Ta bình dân hơn: cây xanh, thảm cỏ ít hơn, đường phố, khuôn viên từng nhà nhỏ hơn và hình thức khiêm tốn hơn… Cùng chung quy chuẩn đường xá, hạ tầng kỹ thuật, nhưng phố Ta phần nhiều là nhà hàng phố sát nhau, kéo dài hình ống tạo nên khung cảnh riêng của khu phố. Nơi dành cho bà con lao động và những người đến thành lập nghiệp muộn mằn, khu ngoài đê được Chính quyền Thành phố các giai đoạn quan tâm bởi muốn đảm bảo an ninh và vệ sinh cho các phố trong đê.

Có thể thấy, khu phố Ta và khu phố Tây ở quận Ba Đình đã kế thừa những kinh nghiệm canh tân đô thị Paris do Haussmann thực hiện. Họ đã từng cải tạo lại Paris mà không phải tăng thuế, nhưng đã hiện đại hóa hầu hết mạng lưới đường xá. Thành phố có them hai nhà ga đường sắt, 24 công viên, diện tích cây xanh 1800 ga, tăng gấp 10 lần trước đó… sử dụng tới 70000 lao động và làm tăng giá đất ở Paris khoảng 12 lần.